Deventer, Nederland

Voor de film A BRIDGE TOO FAR streefde producent Joseph E. Levine ernaar om zoveel mogelijk op locatie in Nederland te filmen, daar waar de gebeurtenissen tijdens Operatie Market Garden in de Tweede Wereldoorlog hadden plaats gevonden. Er zou echter geen enkele scène gefilmd worden in Arnhem, de Gelderse hoofdstad waar de brug uit de titel staat.

A Bridge Too Far, 2:41:28

De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Cornelius Ryan uit 1974 over het offensief van de geallieerden tegen nazi-Duitsland in september 1944, zowel vanuit de lucht (Market) als over de grond (Garden). Britse, Poolse en Amerikaanse troepen wisten strategisch gelegen bruggen in het zuiden van Nederland in te nemen, waaronder de Waalbrug (zie ook Nijmegen, Nederland).

De opmars stokte bij de Rijnbrug in Arnhem. Operatie Market Garden mislukte, hoewel het zuiden van Nederland was bevrijd.

Deventer gezien vanaf de Wilhelminabrug, 30 april 2024

De filmopnamen gingen op 26 april 1976 van start. In de ruim 30 jaar die sinds de Slag om Arnhem waren verstreken was de omgeving rond de Rijnbrug door nieuwbouw zodanig veranderd dat hier geen oorlogsfilm kon worden opgenomen. Er werd even gedacht aan Joegoslavië, totdat Deventer in beeld kwam: ook een boogbrug en een omgeving waar sinds de oorlog weinig was veranderd.

Het programma Andere Tijden besteedde in de uitzending van 14 september 2004 aandacht aan de opnamen in Deventer. De aanwezigheid van de filmploeg zou de stad naar verluidt 5 miljoen gulden (2,3 miljoen euro) hebben opgeleverd.

Deventer komt voor het eerst in beeld als Duitse soldaten door Arnhem lopen. Ze worden vanuit zijn kamer gadegeslagen door de zoon (Erik van ’t Wout) van een verzetsleider (Siem Vroom). De soldaten lopen via Kerksteeg naar de Rijkmanstraat, het huis van de verzetsleider is nummer 48. Dit was de eerste scène die werd opgenomen.

A Bridge Too Far, 0:10:12

Hoek Kerksteeg en Rijkmanstraat, Deventer, 30 april 2024

A Bridge Too Far, 0:10:19

Rijkmanstraat 48, Deventer, 30 april 2024

Operatie Market Garden gaat van start in België. In het Vlaamse Leopoldsburg arriveert luitenant-generaal Brian Horrocks (Edward Fox) bij het hoofdkwartier van het 30e Legerkorps. Hiervoor werd Brink uitgekozen, het centrale plein in de binnenstad van Deventer. Het gebouw op de achtergrond is De Waag, gebouwd van 1528 tot 1531 en tegenwoordig Museum De Waag.

A Bridge Too Far, 0:28:13

De Waag, Brink, Deventer, 30 april 2024

In bioscoop Splendid geeft Horrocks uitleg over de operatie. Hiervoor werd bioscoop Luxor Plaza aan Brink 20 uitgekozen; Splendid was in 1973 gesloopt. In Luxor Plaza is A Bridge Too Far vertoond, dat moet een vreemde gewaarwording zijn voor de bezoekers: op het scherm zie je de ruimte waar jij je bevindt. In 1983 ging de bioscoop dicht maar het gebouw is blijven staan, nu is hier uitgaansgelegenheid Chicago Club gevestigd.

A Bridge Too Far, 0:28:52

Chicago Club, Brink 20, Deventer, 30 april 2024

Het 2e Parachutistenbataljon, onder leiding van luitenant-kolonel John Frost (Anthony Hopkins), heeft na te zijn geland op de Ginkelse Heide Arnhem bereikt. De soldaten lopen via Duimpoort naar Polstraat in het oude centrum van Deventer. De Wilhelminabrug is voor het eerst te zien, net als de toren van de Lebuinuskerk. De brug, vernoemd naar de toenmalige koningin, werd in 1945 door de Duitsers opgeblazen en in 1948 volgens het oorspronkelijke ontwerp herbouwd.

A Bridge Too Far, 1:13:02

Duimpoort, Deventer, 30 april 2024

A Bridge Too Far, 1:13:16

Polstraat, Deventer, 30 april 2024

Naast de Wilhelminabrug bevond zich in 1976 een parkeerterrein. Hier werd een decor gebouwd bestaande uit verschillende huizen. Nu is het een parkeergarage.

A Bridge Too Far, 1:13:36

Emmastraat, Deventer, 30 april 2024

Frost en majoor Harry Carlyle (Christopher Good) gaan het dak op van één van de huizen om de brug te bekijken. Op de achtergrond is de Bergkerk of Sint-Nicolaaskerk te zien. De Rijnbrug in Arnhem zou in 1978 naar John Frost (1912-1993) vernoemd worden.

A Bridge Too Far, 1:15:30

Bergkerk, Deventer, 30 april 2024

Carlyle loopt met een paraplu de brug op. Door de paraplu omhoog te houden werd het teken gegeven om op te rukken. In werkelijkheid werd dit gedaan door dit majoor Digby Tatham-Warter. Links van de brug, aan de overkant van de rivier IJssel, zijn de wieken van de Bolwerksmolen te zien.

A Bridge Too Far, 1:15:43

Wilhelminabrug, Deventer, 30 april 2024

A Bridge Too Far, 1:15:56

Wilhelminabrug, Deventer, 30 april 2024

Wilhelminafontein,
Deventer, 30 april 2024

Nadat Eindhoven is bevrijd vieren de inwoners uitbundig feest op straat. De tank van luitenant-kolonel John O.E. Vandeleur (Michael Caine) rijdt over Brink, nu vanaf de andere kant gefilmd. In het midden van het plein staat de Wilhelminafontein, net als de brug vernoemd naar de koningin. Het beeld dat op de zuil staat stelt de Deventer stedenmaagd voor. De fontein dateert uit 1898, het jaar van de inhuldiging van Wilhelmina. Tussen 1960 en 1985, en dus ook tijdens de opnamen van de film, was de fontein weggehaald vanwege het autoverkeer. Sinds 1993 is het plein autovrij.

A Bridge Too Far, 1:31:00

Brink, Deventer, 30 april 2024

Nadat de Duitse sergeant Matthias (Lex van Delden) met de witte vlag over de brug is gelopen gaat hij terug naar generaal Wilhelm Bittrich (Maximilian Schell) om verslag uit te brengen. De brug is nu vanaf de Bolwerksweg te zien.

A Bridge Too Far, 2:00:55

Bolwerksweg, Deventer, 30 april 2024

In Arnhem ziet de verzetsleider tot zijn afschuw dat er veel doden zijn te betreuren. Kerksteeg 12, tegenover de eerder genoemde Bergkerk.

A Bridge Too Far, 2:01:54

Kerksteeg 12, Deventer, 30 april 2024

De Nederlandse arts Jan Spaander (Laurence Olivier) wordt door de Duitsers meegenomen en rijdt door een verwoest Arnhem. Het Muggeplein in het Noordenbergkwartier, dat in 1976 een wijk in verval was maar sindsdien helemaal vernieuwd is. De enige overeenkomst met toen is de spits van de Lebuinuskerk, rood omcirkeld.

A Bridge Too Far, 2:37:32

Muggeplein, Deventer, 30 april 2024

Deventer komt voor het laatst in beeld als generaal-majoor Stanisław Sosabowski (Gene Hackman), luitenant-generaal Frederick Browning (Dirk Bogarde), brigadegeneraal James Gavin (Ryan O'Neal), Horrocks en Vandeleur overleg hebben boven op een kerktoren. Opnieuw de Lebuiniskerk aan Grote Kerkhof 38. De acteurs stonden niet echt op de kerktoren, dit was een decor gebouwd aan de andere kant van de Wilhelminabrug. Het is echter wel mogelijk de 220 treden van de 46 meter hoge kerktoren te beklimmen, zie voor meer informatie de website van de Lebnuiskerk.